PREMIUM Nieuwe uitgave boek Het mysterie Wardenier, geschreven door Henk Ymker. Johannes Wardenier (rechts) met zijn privésecetaris Jo van der Pol, de latere deurwaarder van Steenwijk. © onbekend
Decennialang zweeg het Eindhovense concern Philips én diens grondlegger Frits over een vermeende rol in het mysterie rond de Steenwijker uitvinder Jo Wardenier en diens vinding: de brandstofloze motor. Wardenier werd er letterlijk krankzinnig om verklaard in 1934 door de toenmalige burgemeester van Steenwijk. Nu lijkt Philips wel degelijk in relatie te hebben gestaan tot de uitvinder. Een oud-Philips-ingenieur zou verklaard hebben dat het bedrijf het patent op de motor had gekocht om het uit de markt te laten verdwijnen. Janske Mollen 16-05-19, 10:00
De Steenwijker journalist Henk Ymker herschreef onlangs zijn boek Het Mysterie Wardenier, vanwege vier (inmiddels vrijwel uitverkochte) opvoeringen op stapel van een gelijknamige musical over Wardenier in De Meenthe in Steenwijk. ,,Voor de expositie die daarbij wordt onthuld wilden we graag een echte Stirlingmotor hebben, die gebaseerd zou zijn op de Wardeniermotor”, zegt Ymker. ,,Ben Geutskens uit Norg had er eentje staan. Van hem hoorden we over de ingenieur en wat die had gezegd.”
Stirlingmotor
Maar dat wilde Ymker zélf horen, dus werd er contact gelegd en ging het gezelschap op bezoek bij de 88-jarige George Neelen, die gedurende twaalf jaar in laboratoria van het Philips-concern heeft gewerkt aan de ontwikkeling van de Stirlingmotor. Hieraan zou volgens kenners de uitvinding van Wardenier, mede, ten grondslag hebben gelegen. ,,De man is ernstig ziek en is aan bed gekluisterd”, vertelt Ymker. ,,Maar Neelen was stellig: Hij heeft Wardenier weliswaar zelf nooit gezien of gesproken, maar wist te vertellen dat hij zelf wel de beschrijving heeft gelezen van het patent.”
Thermodynamica
Volgens Neelen heeft Philips dat in 1957 gekocht met als doel om het uit de markt te laten verdwijnen. Het patent had volgens Neelen betrekking op een koudgaskoelmachine. Wardenier was in die periode opnieuw met de uitvinding bezig en zou er blijk van hebben gegeven te beschikken over goede kennis van thermodynamica , waarbij moet worden gedacht aan het gedrag van gassen bij veranderende temperatuur, druk en volume. Ingenieur Neelen vanaf zijn ziekbed tegen Ymker: ‘Philips dacht het idee van Wardenier ooit nog eens te kunnen gebruiken, maar dat is nooit gebeurd’.
,,Opzienbarend nieuws”, vindt Ymker het. ,,Jammer dat het pas bekend is geworden na het verschijnen van het boek, maar ik vond toch dat ik het moest bekend maken, nu straks die expositie en de musical er zijn.” Ymker heeft het Philipsconcern er niet zelf mee geconfronteerd. ,,Ik schrijf er al sinds de jaren ’70 over, toen ik als journalist voor de Zwolse Courant werkte. Ze hebben in al die jaren nooit iets willen zeggen.”
Philips
En ook nu komt Philips niet met een bevestiging van het verhaal van Neelen: ,,We hebben de berichtgeving over dit onderwerp gezien”, zegt Tommie Dijstelbloem, woordvoerder voor Philips Benelux. ,,Maar we hebben hierover geen informatie.” Hij gaat daarmee ook niet in op de vraag of ingenieur George Neelen bij het concern bekend is en of ze iets weten van het patent.
Patent of octrooi
Mathijs Tax, woordvoerder van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland en het Octrooiregister, geeft Ymker ‘weinig kans’ dat er een octrooi of patent te vinden is. ,,Ik heb even globaal gezocht op Jo Wardenier en kwam wat dingen tegen over een psychiatrisch verleden, klopt dat? Ik denk niet dat het ooit gepatenteerd is.” En kijken of Philips het in plaats van Wardenier heeft gedaan wordt ook nog een hele klus: ,,Philips heeft wereldwijd de meeste patenten aangevraagd.”
Zijn researchers hebben er toch een voorzichtige zoektocht aan gewaagd: ,,Als het octrooi, of patent, zou zijn gekocht door Philips dan zou Wardenier eerst een octrooi moeten hebben aangevraagd, wat hij daarna dan heeft verkocht. Maar mijn collega kan geen publicaties vinden op Wardenier als uitvinder of aanvrager. Dus er is al helemaal geen octrooiaanvraag bekend in relatie tot Wardenier. Er kan dus ook niet gecheckt worden of dat dan is overgekocht.”
Musical
De première van de musical Het Mysterie Wardenier was gisteravond. Vanavond, vrijdag en zaterdag zijn er ook nog voorstellingen in De Meenthe in Steenwijk.